Den svensk-grekiske journalisten George Logothetis om Mikis Theodorakis och hans relation till Sverige

Τίποτα δεν είναι πιο αναγκαίο και πολύτιμο για τον Άνθρωπο παρά η Ελευθερία. 

Αν δεν έχεις τροφή, αν δεν έχεις γνώσεις, αν δεν έχεις ανέσεις, τότε υποφέρεις.

Αν δεν έχεις Ελευθερία, τότε δεν υπάρχεις». 

Μίκης Θεοδωράκης

Ο Γιώργος Λογοθέτης  εργάστηκε στην Σουηδική Ραδιοφωνία - Τηλεόραση ως δημοσιογράφος και παραγωγός τηλεοπτικών εκπομπών επί σχεδόν 20 χρόνια.

Για την Σουηδική Τηλεόραση και στην συνέχεια για την ΕΤ 3 στην Θεσσαλονίκη όπου κλήθηκε να βοηθήσει στην οργάνωση του νέου τηλεοπτικού καναλιού

ΕΤ3 ως διευθυντής τηλεόρασης, έχει δημιουργήσει πολλές εκπομπές για τον Μίκη Θεοδωράκη και το έργο του.

Ζητήσαμε από τον Γ. Λογοθέτη να γράψει για τον Μίκη Θεοδωράκη, την σχέση του με την Σουηδία και την σημασία του έργου του σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Δεν γνωρίζω άλλο συνθέτη σε όλο τον κόσμο που να έχει επηρεάσει τόσους πολλούς ανθρώπους με την καλλιτεχνική, κοινωνική και πολιτική του δράση. 

Olof Palme Πρωθυπουργός Σουηδίας

Τα παραπάνω μου είχε δηλώσει ο Ούλοφ Πάλμε μετά την συνέντευξη μαζί του για την Σουηδική Τηλεόραση που μπορείτε να δείτε εδώ.  https://tinyurl.com/37pn8jyk

Στην συνέντευξη μεταξύ άλλων ο Πάλμε μιλάει με προφητικά λόγια για τους μετανάστες και την μελλοντική Σουηδία.

Προς το τέλος της εκπομπής ενημερώνει για το πώς το όνομά του Πάλμε βοήθησε στην απελευθέρωση του Μίκη Θεοδωράκη.

Όταν ο Μίκης μετά από  παγκόσμια κινητοποίηση η χούντα αναγκάστηκε να τον αφήσει να ταξιδέψει στο εξωτερικό, ο Μίκης και ο Πάλμε απέκτησαν πολύ στενές προσωπικές σχέσεις. 

Αποκορύφωμα  αυτής της σχέσεις μεταξύ τους ήταν η απόφαση της  οικογένειας να  να συνοδέψει η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη τον Ούλοφ Πάλμε στο ταξίδι προς την αιωνιότητα.

Ήταν κυριολεκτικά συγκλονιστικές οι στιγμές όταν η  Arja Sajonmaa ενώπιον των ηγετών όλου του κόσμου,  στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Στοκχόλμης, δίπλα από το φέρετρο του Πάλμε, 

ερμήνευσε με τον δικό της μοναδικό τρόπο το τραγούδι του Μίκη Ο ΚΑΥΜΟΣ με  σουηδικό κείμενο και τίτλο ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. 

Εδώ  https://tinyurl.com/4a2ru6mn

Για να κατανοήσουμε την σημασία του έργου του Μίκη Θεοδωράκη εντός και εκτός Ελλάδας, διάλεξα μερικά μόνο κείμενα-απόψεις για το έργο του.

«Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι φαινόμενο…»

Έτσι άρχιζε το άρθρο-αφιέρωμα στον Μίκη ο Σουηδός κριτικός Hans Wolf στημεγαλύτερη σουηδική εφημερίδα DAGENS NYHETER  για μία από τις συναυλίες στην Σουηδία.

Και ο συνάδελφός του στην εφημερίδα SVENSKA DAGBLADET τόνιζε:  «Είδαμε έναν λαϊκό ηγέτη. 

Ακόμα δονούν στ’ αυτιά μου τα ασταμάτητα χειροκροτήματα όταν οΜίκης Θεοδωράκης κάθε φορά εμφανιζόταν στο κοινό, στο τέλος της τρίωρηςσυναυλίας του… Μέσα σ’ αυτό το ηφαίστειο από συναισθήματα, ο Θεοδωράκηςπαρέμεινε ήρεμος, σταθερός, γεμάτος σιγουριά γι’ αυτό που κάνει…»   

Ο Pierre Schori, τ. Αν. ΥΠΕΞ Σουηδίας, πρόεδρος του Ιδρύματος Olof Palme, δήλωσε τα εξής ένα χρόνο μετά την δολοφονία του Πάλμε σε συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής της Στοκχόλμης που ο Μίκης Θεοδωράκης  αφιέρωσε στην μνήμη του Πάλμε :

Εκ μέρους της σουηδικής κυβέρνησης και του σουηδικού λαού, είμαστε εδώ για να τιμήσουμε μια μεγάλη προσωπικότητα της τέχνης, ευρωπαϊκή και οικουμενική. Τον Μίκη Θεοδωράκη !

Στην Σουηδία όπως και σε όλο τον κόσμο, ο Μίκης Θεοδωράκης είναι σύμβολο της ελευθερίας και του πολιτισμού. 

Είμαστε ευτυχείς που έχουμε κοντά μας τον μεγάλο άντρα του ευρωπαϊκού

Πολιτισμού τον οποίο για μια ακόμα μια φορά καλωσορίζουμε στην Σουηδία.

Στα χρόνια που πέρασαν συνόδεψα τον Μίκη σε διάφορες χώρες όπως στην Ισπανία, την Τουρκία, την Νότια Αφρική, την Πολωνία, τα Σκόπια, το Βελιγράδι, την Γερμανία.

Ταξίδεψα μέχρι την Κίνα όπου μετέφερα το μήνυμα του Μίκη στον κινέζικο λαό και παρουσίασα την κινέζικη έκδοση του βιβλίου μου με κινέζικο τίτλο ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ Ο ΗΛΙΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.

Μία από τις πλέον συγκλονιστικές εμπειρίες μου ήταν το ταξίδι στην Νότια Αφρική όπου τοπική χορωδία στο Γιοχάνεσμπούργκ από το ελληνικό σχολείο SAFETI που δέχεται και παιδιά άλλων εθνοτήτων, παρουσίασε το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ με σολίστ τον Γιώργο Νταλάρα. Ο τότε πρόεδρος Νέλσον Μαντέλα έγραψε για την παρουσία του Μίκη στη χώρα του :

«Καλωσορίζω θερμά τον Μίκη Θεοδωράκη στη Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής γιανα παρουσιάσει το φημισμένο έργο του ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ. 

Ένα έργο που εκφράζει την οικουμενική αναζήτηση για ζωή γεμάτη ελευθερία. 

Θέλω επίσης να τον ευχαριστήσω θερμά για τις πρωτοβουλίες που πήρε ως Πρόεδρος της Επιτροπής για την αποφυλάκισή μου, καλώντας την διεθνή κοινή γνώμηκαι τις 

κυβερνήσεις να βοηθήσουν για την ελευθερία του ελληνικού και τουνοτιοαφρικάνικου λαού. 

Εκ μέρους των νέων της Νότιας Αφρικής, που αποτελούν την κινητήρια δύναμητης χώρας μου, επιτρέψτε μου να εκφράσω τις βαθύτερες ευχαριστίες μου προς τον

Μίκη Θεοδωράκη την ελληνική κυβέρνηση, και την ελληνική παροικία στη Νότια Αφρική».

ΝΕΛΣΟΝ ΜΑΝΤΕΛΑ, 18.11.1998

Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Νότιας Αφρικής

Για την  συνέχεια διάλεξα μερικές μόνο μαρτυρίες για τον Μίκη Θεοδωράκη και το έργο του : Μίκη!  

Για μια ακόμα φορά το όνομά σου θα ηχήσει στη χώρα μου, όπως ο κομιστής μιας μεγάλης ελπίδας. 

Την ελπίδα που πηγάζει από το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και τις υψηλές μνήμες.

Από τη λάμψη όλων εκείνων που συγκροτούσαν το ελληνικό μεγαλείο, όλων εκείνων που κάνουν την καρδιά να πάλλεται. 

Μίκη.

Η νίκη σου είναι αυτή της αρχαίας και της νέας Ελλάδας, είναι η Νίκη των υψηλοτέρων ελπίδων μας».

Λουί Αραγκόν

Ο Λουί Αραγκόν (Louis Aragon, ήταν Γάλλος ποιητής, μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος. 

Το 1981 του απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Μιτεράν το βραβείο της Λεγεώνας της Τιμής. 

Μίκης Θεοδωράκης… Μουσικός και Ποιητής. Ένας άνθρωπος που αντιστέκεται και αγωνίζεται. Που κυνηγήθηκε και βασανίστηκε. 

Αγωνιστής της Ειρήνης, Θεμελιωτής ενός Πολιτισμού.

Ποιες λέξεις μπορούν να φέρουν στη μνήμη όλους τους κύκλους τραγουδιών σας, τη μουσική για μπαλέτο, τα μηνύματά σας, τους αγώνες σας, τα ορατόριά σας και τα τραγούδια σας…

Όταν μιλάω για τον Μίκη Θεοδωράκη αισθάνομαι σαν να είμαι μεθυσμένος  κάτω από τον ουρανό της Ελλάδας. 

Ναι αγαπητέ Μίκη, εντελώς μεθυσμένος. Μεθυσμένος από φιλία, μεθυσμένος από Ελλάδα, μεθυσμένος από την μουσική σου. 

Είστε Έλληνας.

Που σημαίνει παγκόσμιος. Μια από τις φωνές, μια από τις συνειδήσεις του κόσμου.      

Επιτρέψτε μου στο όνομα της Ευρώπης, στο όνομα του οράματος της ανθρωπότητας το οποίο μας ενώνει και του οποίου είστε η προσωποποίηση, να πω:

“Ευχαριστώ, ευχαριστώ πάρα πολύ, Μίκη Θεοδωράκη”.

Jack Lang τ. υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας 

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος για τον Μίκη.

Για εμάς τους Έλληνες, ο Μίκης Θεοδωράκης είναι μια μεγάλη τύχη. Μια μεγάλη προίκα. Δεν φοβάται τους ισχυρούς, έχει ιδέες που τρέχουν πολλά χρόνια μπροστά.

Είναι μια ηγετική προσωπικότητα. Και συγχρόνως, ένας ευάλωτος, μοναχικός άνθρωπος, που πληγώνεται και μ’ ένα πικρό βλέμμα.

Έχει προσφέρει στην Ελλάδα όσα δεν πρόσφεραν δεκάδες υπουργοί και πρωθυπουργοί μαζί. Μας κράτησε όρθιους σε δύσκολους καιρούς.

Μας έφερε την ποίηση στο δρόμο μας και τ’ όνειρο στο μαξιλάρι μας. Αν δεν υπήρχε ο Μίκης, δεν θα υπήρχαν πολλοί... Δεν θα υπήρχα εγώ.

Αυτή η γιγάντια προσωπικότητα μας χάραξε την πορεία και εμάς τους ίδιους. Με χιούμορ, με ευφυΐα, με οξυδέρκεια, με ευθύβολη σκέψη.

Μια ώρα μαζί του είναι χίλιες ώρες σε πανεπιστημιακά θρανία.

Κι είναι ένα μάθημα ήθους και αξιοπρέπειας.

Μίκη, σ’ ευχαριστώ.

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, δημοσιογράφος, συγγραφέας και ποιητής έχει γράψει πάνω από 1200 ποιήματα και συνεργάστηκε με πολλούς Έλληνες συνθέτες. 

Ο Μίκης στην Ρωσία     

3/07 2007 : Με απόφαση του Προέδρου Βλαδιμήρ Πούτιν απονέμεται το Παράσημο Φιλίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο Μ.Θ.

Ο Μίκης παρασημοφορήθηκε από το Ρώσο υπουργό Πολιτισμού Αλεξάντρ Σοκόλοφ στη διάρκεια τελετής στη ρωσική πρεσβεία της Αθήνας.

Μιλώντας στην εκδήλωση ο κ. Σοκόλοφ χαρακτήρισε τον Μ.Θ. «διάδοχο της παράδοσης των μεγάλων Ελλήνων δημιουργών από την αρχαιότητα έως σήμερα» 

και τόνισε ότι «το έργο του και η ζωή του αποτελούν μεγαλοπρεπή και υπερήφανο ύμνο προς τα ιδεώδη της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της ανθρώπινης τιμής,

που γεννήθηκαν στην ελληνική γη».

Η πρώτη φορά που ο Μίκης Θεοδωράκης βραβεύτηκε στην Ρωσία ήταν στις 6 Οκτωβρίου 1983, όταν με απόφαση του  προεδρείου του Ανώτατου Σοβιέτ, ο Μίκης Θεοδωράκης τιμήθηκε με  το ανώτατο Διεθνές Βραβείο Ειρήνης  ΛΕΝΙΝ

Στις 19.12.2016  ο πρόεδρος Πούτιν με ειδικό διάταγμα απονέμει στον Μίκη Θεοδωράκη το ρωσικό Μετάλλιο «75 χρόνια από τη Νίκη στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, για την συμμετοχή του Μίκη Θεοδωράκη στην  Ελληνική Αντίσταση». 

Στις 19 Δεκεμβρίου 2016 σε εκδήλωση που έγινε στο Μουσείο Μπενάκη  υπό την Αιγίδα του Κέντρου Πολιτισμού & Επιστημών της Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ελλάδα.

Στην  εκδήλωση παρουσιάστηκε η ρωσική έκδοση του βιβλίου για την ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη με τίτλο «Μίκης Θεοδωράκης 

- ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ» (Микис Теодоракис, «Моя религия - Греция»),  στη ρωσική γλώσσα. Την ρωσική πρεσβεία εκπροσώπησε ο Alexandre Khomenko, Μορφωτικός σύμβουλος της  Ρωσικής Πρεσβείας στην Αθήνα ο οποίος στην ομιλία του τόνισε τα εξής :

Για εμάς τους Ρώσους ο Μίκης Θεοδωράκης δεν είναι μόνο ένας μεγάλος συνθέτης. Είναι επίσης ένας διανοούμενος, ένας σημαντικός φιλόσοφος, για αυτό και το βιβλίο είναι απαραίτητο όσο ποτέ άλλοτε κυρίως για την νεολαία της Ρωσίας.…». 

Η Μαρία Φαραντούρη για τον Μίκη και το βιβλίο του Γιώργου Λογοθέτη

Ο Γιώργος Λογοθέτης, παλιός φίλος του Μίκη, σπούδασε κι εργάστηκε στη Σουηδία, όπου και τον γνώρισα. 

Πάντα φιλικός, πρόθυμος να βοηθήσει την πατρίδα του, τη Δημοκρατία, από οποιοδήποτε πόστο.

Η αγάπη του για τον Θεοδωράκη είναι γνήσια, ο θαυμασμός του μεγάλος, γι αυτό άλλωστε έγραψε αυτό το βιβλίο και είναι αφιέρωμα αγάπης. 

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο θυμήθηκα κι εγώ προσωπικές στιγμές από την πολύχρονη συνεργασία μου με τον Μίκη. Μια εμπειρία ζωής και τέχνης ανεπανάληπτης. 

Ο Μίκης είναι η έκφραση της συνέχειας του ελληνικού, του αρχαίου, του βυζαντινού, του σύγχρονου. Η αναγνώριση του είναι παγκόσμια και η προσφορά του τεράστια.

Ο Μίκης δεν κλείνεται σε λίγες γραμμές, δεν περιορίζεται σε ιδεολογίες η σε σχολές. 

Είναι η προσωποποίηση της υπέρβασης, ένας μεγάλος ουμανιστής, αγωνιστής της ελευθερίας, της ειρήνης, της Δημοκρατίας. 

Ένας παλμός μελωδιών, έμπνευσης και δραμάτων.

Είμαστε τυχεροί αγαπητέ Γιώργο που η γενιά μας γνώρισε στα καλύτερα της χρόνια τον Μίκη, που τραγουδήσαμε μαζί του και μετά με όλο τον κόσμο, τους μεγάλους Έλληνες ποιητές.

Το βιβλίο σου, είναι ένα εξαιρετικό αντίδωρο, που ο καθένας θα πρέπει να το διαβάσει, τέτοιες προσωπικότητες σαν τον Μίκη δεν γεννιούνται κάθε μέρα.

Μαρία Φαραντούρη

Ανάμεσα στα μηνύματα που έλαβα μετά την θλιβερή είδηση  ήταν και το παρακάτω από την Κινέζα καθηγήτρια και μεταφράστρια του βιβλίου κ. Xu Kai.

« Αυτές τις μέρες, οι Κίνεζοι, είτε μένουν στην Ελλάδα είτε στην Κίνα, είναι όλοι πολύ λυπημένοι για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη, ενός μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη, επαναστάτη και πολιτικού.

Έστειλα  μήνυμα στην Πρεσβεία της Ελλάδος στο Πεκίνο για να εκφράσω την θλίψη και τον πόνο μου, και των  φοιτητών  μου στο 

Πανεπιστημίου του Λουογιάνγκ.

Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι για πάντα ένα πολύτιμο δώρο από τον Θεό για τους ΄Έλληνες αλλά και τους φίλους της Ελλάδας σε όλο τον κόσμο.

 Xu Kai 4 Σεπτεμβρίου 2021

Πολύ συγκινητικό και το κείμενο του δικού μας Θόδωρου Καλιφατίδη στην DN όπου ο πολυβραβευμένος συγγραφέας γράφει για την γνωριμία του με τον Μίκη Θεοδωράκη και τονίζει στην αρχή του άρθρου του : Ακούω τα τραγούδια του Μίκη και κλαίω σαν παιδί !

Και στην συνέχεια :

Mikis Theodorakis är död. Många i min generation hade börjat tro att han var odödlig. Det var han inte, men han kommer att bli det.

Hans mänskliga och politiska gärning var av en omfattning som

mycket sällan ryms i ett liv. Han var kompositör, diktare, aktiv politiker och motståndsman. Ingen påverkade min generation som han.

Αθάνατος ο  Μίκης Θεοδωράκης γράφει ο Θ. Καλιφατίδης και μου θύμισε  κάτι που είπα στον Μίκη στην τελευταία μας συνάντηση όταν μιλούσαμε για τον θάνατο που όπως έλεγε συχνά :

«Τον θάνατο τον  έχω νικήσει πολλές φορές. Κάποια στιγμή δεν θα με νικήσει και αυτός …» ;

Και τότε του απάντησα αυθόρμητα  : 

Μίκη, βλέπεις κάθε μέρα απέναντι την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα. Αν πεθάνει η Ακρόπολη, ίσως φύγεις και εσύ.. 

Αλλά μάλλον η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας θα παραμείνουν στην αιωνιότητα. Οπότε…»

Η απάντησή του ένα ακόμα πλατύ χαμόγελο. 

Θα τελειώσω με ένα από τα πολλά κείμενα του Μίκη που αναφέρεται σε εμένα. Είναι μια επιστολή που έλαβα όταν του έστειλα τα κείμενα του βιβλίου μου με τίτλο

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ. 

Αγαπητέ μου Γιώργο,

Μόλις τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου σου και σπεύδω να σου γράψω τις εντυπώσεις μου.

Δούλεψες με γνώση, σύστημα, φαντασία και προπαντός με αγάπη... Και θέλω να σε ευχαριστήσω, γιατί μπόρεσες να δημιουργήσεις ένα αληθινό μνημείο προς τιμήν της Φιλίας. Τίμησες την Φιλία! Κι αυτό είναι ουσιώδες, σημαντικό, υπέροχο, αν σκεφτείς πόσο οι συνθήκες διαλύουν ανθρώπους και σχέσεις ανθρώπων. 

Δεν είσαι ο οποιοσδήποτε τρίτος που από απόσταση διαλέγει, κρίνει, παρουσιάζει. Είσαι απ' ευθείας εμπλεκόμενος. 

Ζωντανό τμήμα αυτής της αδυσώπητης πορείας, με τα πάνω της και με τα κάτω της, που όμως ήταν ειλικρινής και αληθινή, αφού διαμόρφωσε εμάς αλλά και τον κόσμο. 

Έτσι από την άποψη αυτή, το βιβλίο σου αποτελεί ένα μέρος της πρόσφατης ιστορίας μας, της ιστορίας της πατρίδας μας, ειδικά όπου η χαρά και ο πόνος, η Νίκη και η Ήττα, η Δόξα και η Ατίμωση κατάντησε να αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. 

Αυτή είναι η Ελλάδα. Κι εμείς έτσι την ζήσαμε. Έναν καθρέπτη φτιάχνεις για να δουν οι Έλληνες εκεί μέσα τα πρόσωπά τους. 

Σε συγχαίρω με όλη μου την καρδιά και σ' ευχαριστώ.

Μίκης Θεοδωράκης

Επίλογος :   Στις συνεντεύξεις για τις δεκαετίες κοντά και μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη τονίζω ότι τώρα αρχίζει  μιας νέα  περίοδος για να έρθουν στην επιφάνεια τα μεγάλα μηνύματα του έργου του Μίκη Θεοδωράκη. Πριν μερικές μέρες ο συνθέτης Σπύρος Σμαίλης είπε σε ένα κανάλι : «Ακόμα και από εμάς τους συνθέτες και μουσικούς αυτό που γνωρίζουμε είναι μόνο το 15% από το τεράστιο έργο του Μίκη Θεοδωράκη….»